Global Village

عبارت «global village» به فارسی به معنای «دهکده‌ی جهانی» است.

این واژه به مفهومی اشاره دارد که جهانِ امروز، با وجود گستردگی جغرافیایی‌اش، به‌سبب پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و حمل‌ونقل، مانند یک دهکده‌ی کوچک به‌هم‌پیوسته عمل می‌کند. این اصطلاح نخستین‌بار توسط اندیشمند و نظریه‌پرداز رسانه‌ای کانادایی مارشال مک‌لوهان (Marshall McLuhan) در دهه‌ی ۱۹۶۰ مطرح شد. او در آثارش، به‌ویژه در کتاب Understanding Media: The Extensions of Man، توضیح داد که چگونه رسانه‌های نوین، به‌ویژه تلویزیون و سپس اینترنت، باعث می‌شوند فاصله‌های جغرافیایی از میان برداشته شوند و انسان‌ها در سراسر جهان بتوانند تقریباً به‌صورت هم‌زمان از رویدادها و فرهنگ‌های دیگر مطلع شوند؛ درست مانند اعضای یک دهکده که از همه چیز خبر دارند.

در این مفهوم، جهانِ مدرن به‌گونه‌ای فشرده و درهم‌تنیده تصور می‌شود که در آن، مرزهای سنتی میان کشورها و فرهنگ‌ها در حال محو شدن‌اند. به عنوان مثال، امروزه می‌توان از یک کشور آسیایی، به‌صورت زنده و در همان لحظه، از اتفاقات سیاسی یا فرهنگی در قاره‌ی آمریکا یا آفریقا آگاه شد. مردم از طریق اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، ماهواره، و رسانه‌های دیجیتال به هم متصل‌اند و تأثیرات متقابل میان فرهنگ‌ها، اقتصادها و سیاست‌ها بسیار سریع‌تر و گسترده‌تر از گذشته رخ می‌دهد.

اصطلاح «دهکده‌ی جهانی» بیش از آن‌که صرفاً توصیفی از فناوری باشد، نوعی نگاه فلسفی به روابط انسانی در عصر مدرن است. مک‌لوهان بر این باور بود که با رشد وسایل ارتباط جمعی، بشریت به نوعی آگاهی جمعی دست پیدا می‌کند، زیرا همه‌ی انسان‌ها از طریق رسانه‌ها در جریان زندگی یکدیگر قرار می‌گیرند. این هم‌پیوندی باعث می‌شود انسان‌ها خود را نه‌تنها عضو یک ملت، بلکه شهروندان یک جامعه‌ی جهانی بدانند.

اما «global village» تنها جنبه‌ی مثبت ندارد. از یک سو، این مفهوم نشانگر نزدیکی انسان‌ها، تبادل فرهنگی و افزایش درک متقابل است؛ اما از سوی دیگر، به پدیده‌هایی چون یکسان‌سازی فرهنگی، وابستگی اقتصادی، و از بین رفتن تنوع فرهنگی نیز اشاره دارد. وقتی رسانه‌ها و فناوری‌های غربی در سراسر دنیا گسترش یافتند، بسیاری از فرهنگ‌های محلی تحت‌تأثیر قرار گرفتند و ارزش‌ها یا سنت‌های بومی در معرض فراموشی قرار گرفتند. در چنین شرایطی، اگرچه مردم از سراسر جهان به هم متصل‌اند، اما ممکن است نوعی همسانی اجباری در تفکر، سلیقه یا سبک زندگی شکل گیرد.

در بُعد اقتصادی، دهکده‌ی جهانی باعث شکل‌گیری بازارهای مشترک، سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی و وابستگی‌های پیچیده بین کشورها شده است. شرکت‌های چندملیتی، با استفاده از فناوری و ارتباطات سریع، در چندین کشور به‌صورت هم‌زمان فعالیت می‌کنند. اما همین پدیده گاهی موجب نابرابری اقتصادی و سلطه‌ی قدرت‌های بزرگ بر اقتصاد کشورهای کوچک‌تر می‌شود.

از نظر اجتماعی، مفهوم دهکده‌ی جهانی در رفتار روزمره‌ی انسان‌ها نیز دیده می‌شود. افراد در نقاط مختلف دنیا از شبکه‌های اجتماعی مشابه استفاده می‌کنند، اخبار جهانی را دنبال می‌کنند، و حتی سبک پوشش، گفتار و تفکرشان تحت‌تأثیر جریان‌های جهانی قرار می‌گیرد. در نتیجه، مرز میان «محلی» و «جهانی» کمرنگ‌تر از همیشه شده است.

از سوی دیگر، مفهوم «global village» بر اهمیت همدلی جهانی و مسئولیت مشترک نیز تأکید دارد. بحران‌هایی مانند تغییرات اقلیمی، بیماری‌های همه‌گیر، یا درگیری‌های بین‌المللی نشان داده‌اند که جهان امروزی دیگر به‌صورت جداگانه قابل اداره نیست. هر اقدام یا تصمیمی در یک نقطه از جهان می‌تواند تأثیری مستقیم بر سایر نقاط داشته باشد. ازاین‌رو، دهکده‌ی جهانی نه‌تنها استعاره‌ای برای اتصال تکنولوژیک، بلکه دعوتی برای همکاری و درک متقابل در سطح بشریت است.

«global village» بیانگر این واقعیت است که بشر امروز در دنیایی زندگی می‌کند که مرزهای فیزیکی و فرهنگی آن به‌شدت تضعیف شده و ارتباطات سریع، انسان‌ها را در یک شبکه‌ی جهانی به‌هم پیوند داده است. این مفهوم، هم نویدبخش نزدیک‌تر شدن ملت‌ها و هم هشداردهنده‌ی چالش‌های اخلاقی و فرهنگی در جهانی به‌ظاهر متحد ولی در باطن نابرابر است.