Ferrotype

کلمه‌ی «ferrotype» در زبان فارسی به «فروتایپ»، «عکسی که روی صفحه آهنی ثبت شده» یا «عکس قلع‌نگاری» ترجمه می‌شود.

فروتایپ نوعی روش قدیمی عکاسی است که در قرن نوزدهم به‌ویژه در آمریکا و اروپا رایج بود. در این روش، تصویر بر روی ورقه‌ای نازک از آهن پوشیده با لایه‌ای حساس به نور ثبت می‌شد. برخلاف نامش، این فرآیند هیچ ارتباطی با فلز قلع نداشت و در واقع سطح آهنی برای ایجاد استحکام و دوام بیشتر به کار می‌رفت. به دلیل سرعت و هزینه‌ی پایین تولید، فروتایپ به‌سرعت به یکی از محبوب‌ترین شیوه‌های عکاسی پرتره در میان طبقات مختلف اجتماعی تبدیل شد.

از نظر فنی، فرآیند ferrotype شباهت زیادی به روش «آمبروتایپ» داشت که در آن تصویر بر روی شیشه ظاهر می‌شد. تفاوت عمده در این بود که در فروتایپ، به جای شیشه، از صفحه‌ی آهنی نازک استفاده می‌گردید. این ورقه معمولاً با لاک سیاه یا قهوه‌ای پوشیده می‌شد و سپس لایه‌ی حساس به نور بر آن قرار می‌گرفت. پس از نوردهی در دوربین و ظهور تصویر، نتیجه‌ی نهایی یک عکس مثبت مستقیم بود که بدون نیاز به نگاتیو، آماده‌ی ارائه و نگهداری می‌شد.

مزیت اصلی ferrotype در سرعت و ارزانی آن نهفته بود. این روش امکان می‌داد تا افراد تنها در عرض چند دقیقه پس از گرفتن عکس، تصویر نهایی خود را در دست داشته باشند. همین ویژگی باعث شد تا فروتایپ به‌ویژه در نمایشگاه‌ها، کارناوال‌ها و خیابان‌ها رایج شود. عکاسان سیار اغلب با تجهیزات ساده‌ی خود در چادرها یا مغازه‌های کوچک به مردم خدمت می‌کردند و پرتره‌هایی سریع و مقرون‌به‌صرفه ارائه می‌دادند.

با این حال، ferrotypeها از نظر کیفیت و دوام، قابل‌مقایسه با عکس‌های تهیه‌شده بر روی کاغذ آلبومن یا سایر روش‌های حرفه‌ای‌تر نبودند. تصاویر به‌دست‌آمده اغلب تضاد رنگی محدودی داشتند و در برابر خط‌وخش یا خوردگی آسیب‌پذیر بودند. با این وجود، برای بسیاری از مردم طبقه‌ی کارگر، فروتایپ تنها راه دسترسی به پرتره‌ی شخصی یا خانوادگی بود. به همین دلیل، این روش اهمیت فرهنگی خاصی یافت و امروز نیز به‌عنوان بخشی از میراث تصویری قرن نوزدهم مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

از منظر تاریخی، ferrotype بازتابی از دموکراتیزه شدن هنر عکاسی بود. پیش از آن، عکاسی عمدتاً مختص افراد مرفه و اشرافی بود، اما فروتایپ این امکان را فراهم ساخت که مردم عادی نیز بتوانند خاطرات خود را ثبت کنند. امروزه بسیاری از موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی، نمونه‌هایی از فروتایپ‌ها را نگهداری می‌کنند که نه تنها ارزش هنری دارند، بلکه منبعی ارزشمند برای شناخت پوشش، چهره‌ها و فرهنگ اجتماعی قرن نوزدهم محسوب می‌شوند.