کلمهی «خاندان» در زبان انگلیسی به dynasty, family, یا در بافتهای رسمیتر lineage ترجمه میشود.
این واژه در زبان فارسی، به گروهی از افراد گفته میشود که از یک تبار یا نیاکان مشترک برخاستهاند و معمولاً پیوند خونی، نام خانوادگی یا میراث مشترکی میان آنها وجود دارد. «خاندان» مفهومی است که در فرهنگ ایرانی و بسیاری از فرهنگهای دیگر، هم جنبهی تاریخی و اجتماعی دارد و هم بار عاطفی و فرهنگی عمیقی را در خود جای داده است.
از دیدگاه تاریخی، «خاندان» غالباً به دودمانها یا خانوادههای برجستهای اشاره دارد که در طول زمان در عرصههایی چون حکومت، علم، ادب یا هنر نقشآفرین بودهاند. در این معنا، خاندان نه تنها یک پیوند خونی، بلکه نهادی تاریخی است که قدرت، دانش یا سنت را از نسلی به نسل دیگر منتقل میکند. خاندانهای بزرگ معمولاً با میراث فرهنگی و تاریخی خود شناخته میشوند و نامشان در حافظهی جمعی مردم باقی میماند.
از منظر اجتماعی، مفهوم خاندان بیانگر اهمیت پیوندهای خانوادگی و تداوم هویت جمعی است. در بسیاری از جوامع، جایگاه فرد در خانواده یا خاندان نقشی تعیینکننده در موقعیت اجتماعی او دارد. اعضای یک خاندان معمولاً دارای ارزشها، آداب و شیوههای رفتاری مشابهاند که از نسلهای پیشین به آنان رسیده است. این پیوستگی فرهنگی و اخلاقی، نوعی احساس تعلق و افتخار در میان اعضا ایجاد میکند و آنان را در قالب یک واحد منسجم گرد هم میآورد.
از دیدگاه فرهنگی و ادبی، «خاندان» نمادی از ریشه و تداوم است. در آثار ادبی، از حماسهها گرفته تا رمانهای معاصر، خاندانها معمولاً به عنوان بسترهایی برای روایت تاریخ، کشمکشهای انسانی و انتقال ارزشها معرفی میشوند. مثلاً در شاهنامهی فردوسی، خاندانها نقش مهمی در ساختار روایت و هویت قهرمانان دارند. در ادبیات مدرن نیز، داستان خاندانها بستری برای نمایش تغییرات اجتماعی، شکاف نسلها و تحول ارزشهاست.
در زبان روزمره، واژهی «خاندان» گاهی بهصورت احترامآمیز به کار میرود، مثلاً در عباراتی مانند «از خاندان محترم فلان». در این کاربرد، واژه بیش از آنکه به تبار زیستی اشاره داشته باشد، حامل نوعی شأن اجتماعی و احترام فرهنگی است. با این حال، معنای بنیادین آن همچنان بر مفهوم پیوستگی، ریشه و تداوم استوار است. «خاندان» یادآور این واقعیت است که انسان نه تنها فردی مستقل، بلکه حلقهای از زنجیرهی بلند تاریخ و خانوادهی خویش است.
از آنجا که فستدیکشنری به عنوان مرجعی معتبر توسط دانشگاهها و دانشجویان استفاده میشود، برای رفرنس به این صفحه میتوانید از روشهای ارجاع زیر استفاده کنید.
شیوهی رفرنسدهی:
معنی لغت «خاندان» در فستدیکشنری. مشاهده در تاریخ ۲ آذر ۱۴۰۴، از https://fastdic.com/word/خاندان