Anabas

کلمه‌ی «anabas» در زبان فارسی به «آناباس» یا «ماهیان آناباس» (نوعی ماهی آبِ شیرین از خانوادهٔ Anabantidae) ترجمه می‌شود.

آناباس نام یک سرده از ماهیان آب شیرین است که به دلیل توانایی ویژهٔ خود در تنفس هوا و حرکت در خشکی در میان گونه‌های آبزی توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند. این ماهی‌ها عمدتاً در مناطق گرمسیری آسیا زندگی می‌کنند و زیستگاه طبیعی آن‌ها شامل تالاب‌ها، رودخانه‌های آرام، مرداب‌ها و آبگیرهایی با سطح اکسیژن پایین است. همین شرایط زیستی چالش‌برانگیز موجب شده است که گونه‌های این سرده سازوکارهای خاصی برای بقا در محیط‌های محدود از نظر اکسیژن ایجاد کنند.

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های ماهی‌های آناباس، وجود ساختاری تخصصی در بدن آن‌ها است که «لابیرینت ارگان» نام دارد. این اندام کوچک و پیچیده در ناحیهٔ سر قرار گرفته و امکان جذب اکسیژن از هوا را فراهم می‌کند. به همین دلیل، این ماهی‌ها برخلاف بسیاری از گونه‌های آبزی می‌توانند برای مدت کوتاهی خارج از آب نیز زنده بمانند. این توانایی نه‌تنها از نظر زیست‌شناسی قابل توجه است، بلکه نقش مهمی در بقای آن‌ها در فصل‌های خشک یا در هنگام جابه‌جایی میان پهنه‌های آبی ایفا می‌کند.

آبزی‌شناسان آناباس را به دلیل رفتارهای منحصربه‌فرد آن نیز مطالعه می‌کنند. برخی از گونه‌های این سرده در شرایط محدود زیستی توانایی حرکت روی زمین‌های مرطوب را دارند. این جابه‌جایی از طریق ترکیبی از حرکات باله‌ها و پیچ‌وتاب بدن انجام می‌شود و به آن‌ها کمک می‌کند به مناطق دارای آب بیشتر یا محیط‌هایی با امکانات بهتر برای تغذیه دسترسی پیدا کنند. این توانایی، آناباس را به یکی از مثال‌های جالب سازگاری تکاملی در میان ماهیان تبدیل کرده است.

در زمینهٔ رفتار تغذیه‌ای، آناباس‌ها معمولاً از حشرات، لاروها، بی‌مهرگان کوچک و گاهی از مواد گیاهی تغذیه می‌کنند. رژیم غذایی انعطاف‌پذیر آن‌ها موجب شده است که بتوانند در شرایط گوناگون محیطی به زندگی ادامه دهند. این ویژگی برای پژوهشگرانی که دربارهٔ سازگاری موجودات زنده در محیط‌های ناپایدار مطالعه می‌کنند، موضوعی جذاب محسوب می‌شود. همچنین، برخی گونه‌های این سرده از نظر تجاری یا آکواریومی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند.

به دلیل توانایی تحمل شرایط سخت، آناباس نقش مهمی در اکوسیستم‌های طبیعی مناطق گرمسیری دارد. حضور آن‌ها به حفظ تعادل زنجیرهٔ غذایی و کنترل جمعیت برخی گونه‌های کوچک‌تر کمک می‌کند. افزون بر این، مطالعه بر روی این ماهی‌ها اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ سازوکارهای تنفسی، تکامل سیستم‌های کمکی تنفس در آبزیان و راهکارهای بقا در محیط‌های کم‌اکسیژن فراهم می‌آورد. ویژگی‌های ترکیبی این سرده، آناباس را به موضوعی جذاب در پژوهش‌های زیست‌شناختی و محیطی تبدیل کرده است.