Psittaceous

کلمه‌ی «psittaceous» در زبان فارسی به «طوطی‌سان» یا «وابسته به طوطیان» ترجمه می‌شود.

این واژه در اصل یک اصطلاح جانورشناسی است که برای توصیف پرندگان خانواده‌ی طوطیان (Psittacidae) و خویشاوندان نزدیک آن‌ها به کار می‌رود. پرندگان طوطی‌سان از جمله آرا، کاکادو، باجریگار و طوطی‌های دم‌بلند از شناخته‌شده‌ترین اعضای این گروه هستند. ویژگی‌های بارز این پرندگان منقار خمیده و قوی، بال‌های نسبتاً کوتاه، و توانایی بالای تقلید صدا و هوش چشمگیر است.

از منظر زیست‌شناسی، پرندگان طوطی‌سان در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان پراکنده‌اند و بیشترین تنوع آن‌ها در آمریکای جنوبی، استرالیا و بخش‌هایی از آسیا و آفریقا مشاهده می‌شود. این پرندگان معمولاً از میوه‌ها، دانه‌ها، مغزها و گاه گل‌ها و شهد تغذیه می‌کنند. منقار قدرتمند آن‌ها به‌گونه‌ای تکامل یافته است که بتواند به راحتی پوسته‌ی سخت دانه‌ها و مغزها را بشکند. ویژگی دیگری که طوطی‌سانان را متمایز می‌کند، پای زایگوداکتیل (z zygodactyl) آن‌هاست؛ یعنی دو انگشت رو به جلو و دو انگشت رو به عقب دارند، که آن‌ها را در گرفتن اشیا و بالا رفتن از شاخه‌ها توانمند می‌سازد.

از منظر رفتاری، طوطی‌سانان به‌ویژه به خاطر هوش و توانایی تقلید صدا و حتی گفتار انسان شناخته می‌شوند. بسیاری از گونه‌های این پرندگان توانسته‌اند در آزمایش‌های علمی، درک مفاهیم ساده‌ی عددی، تمایز رنگ‌ها و اشکال، و حتی نوعی حافظه‌ی کلامی را نشان دهند. این ویژگی‌ها سبب شده است که در فرهنگ عمومی و حتی ادبیات، طوطی‌ها به‌عنوان نماد تقلید یا هوش مطرح شوند. با این حال، کاربرد واژه‌ی «psittaceous» در متون علمی صرفاً به ویژگی‌های جانوری و زیست‌شناختی آن‌ها بازمی‌گردد.

از جنبه‌ی بوم‌شناختی، بسیاری از گونه‌های طوطی‌سان امروزه با تهدیداتی جدی مواجه‌اند. تخریب زیستگاه، شکار غیرقانونی و تجارت غیرمجاز حیوانات خانگی سبب شده است که شمار قابل توجهی از این پرندگان در فهرست گونه‌های در معرض خطر قرار گیرند. سازمان‌های بین‌المللی حفاظت از حیات وحش از واژه‌ی «psittaceous» برای اشاره به کل این گروه استفاده می‌کنند تا اهمیت یکپارچه‌ی حفاظتی آن‌ها را یادآور شوند. در واقع، نجات پرندگان طوطی‌سان نه‌تنها حفظ یک گونه، بلکه حفاظت از تنوع زیستی مناطق استوایی و گرمسیری به شمار می‌رود.

از منظر زبان‌شناسی و کاربرد واژه، «psittaceous» گاه در معنای استعاری نیز به کار می‌رود. در انگلیسی، این واژه می‌تواند به‌طور مجازی برای توصیف کسی که صرفاً تقلیدکننده‌ی سخنان دیگران است نیز استفاده شود؛ درست مانند طوطی‌هایی که صداها را بی‌آنکه معنای آن‌ها را درک کنند تکرار می‌کنند. با این حال، در کاربرد رسمی و علمی، این واژه همچنان بیش از هر چیز به دنیای پرندگان و ویژگی‌های متمایز طوطیان تعلق دارد. به همین دلیل، می‌توان گفت «psittaceous» پلی میان دانش زیست‌شناسی و فرهنگ عمومی است که نشان می‌دهد چگونه یک اصطلاح علمی می‌تواند به زندگی روزمره نیز راه پیدا کند.