گلپر به انگلیسی

کلمه‌ی «گلپر» در زبان انگلیسی به Persian hogweed یا در برخی منابع Angelica ترجمه می‌شود، اگرچه معادل دقیق‌تر آن در زمینه‌ی گیاه‌شناسی Heracleum persicum است.

گلپر گیاهی معطر، دارویی و بومی مناطق کوهستانی ایران و برخی کشورهای همسایه است که به‌طور سنتی در آشپزی، طب سنتی و حتی آیین‌های فرهنگی کاربرد دارد.

گلپر گیاهی است چندساله با ساقه‌ای ضخیم و برگ‌هایی بزرگ و پنجه‌ای شکل که گل‌هایی چتری و سفید دارد. این گیاه معمولاً در ارتفاعات سردسیر و کوهستانی، مانند دامنه‌های البرز و زاگرس، می‌روید. دانه‌های آن پس از خشک شدن آسیاب می‌شوند و به‌عنوان ادویه‌ای معطر در غذاها استفاده می‌شوند. بوی خاص، طعم تلخ‌ـ‌تند و عطر نافذ گلپر، آن را به یکی از ادویه‌های منحصر به‌فرد آشپزی ایرانی تبدیل کرده است.

در سفره‌ی ایرانی، گلپر جایگاه خاصی دارد. پاشیدن مقداری از آن روی باقالی پخته، عدسی، یا حتی انار دانه‌شده از عادات رایج غذایی در بسیاری از مناطق ایران است. این گیاه علاوه بر افزودن طعم، به هضم بهتر غذا و کاهش نفخ کمک می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از خانواده‌ها از گلپر نه‌فقط برای مزه، بلکه برای خواص دارویی‌اش بهره می‌برند. طبع گرم گلپر باعث می‌شود تا در فصول سرد سال نیز بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.

در طب سنتی ایران، گلپر به‌عنوان گیاهی با خواص ضدنفخ، ضدباکتری، و ضدانگل شناخته شده است. از آن برای تقویت معده، کاهش دردهای گوارشی و حتی درمان برخی عفونت‌های خفیف استفاده می‌شده است. همچنین دم‌کرده‌ی گلپر برای تنظیم عادت ماهانه در زنان و کاهش اضطراب توصیه شده است. با این حال، مصرف بیش از حد آن ممکن است باعث تحریکات گوارشی شود و در برخی منابع حتی در دوران بارداری منع شده است.

از منظر فرهنگی نیز گلپر در فرهنگ ایرانی با پاکیزگی، گرمی و اصالت همراه است. در گذشته، در برخی مراسم سنتی، دود گلپر یا ترکیب آن با اسپند به‌عنوان بخور برای ضدعفونی فضا یا دفع چشم‌زخم استفاده می‌شد. این کاربرد آیینی، ریشه در باورهای عامه درباره‌ی خاصیت محافظتی و انرژی‌زایی این گیاه دارد.

گلپر نمونه‌ای از پیوند میان طبیعت، سلامت، فرهنگ و آشپزی در زندگی ایرانی است. گیاهی بومی و پرکاربرد که نه‌فقط به سفره‌ها عطر می‌بخشد، بلکه به حافظه‌ی جمعی، طب سنتی و آیین‌های ایرانی رنگ و معنا اضافه می‌کند.