کلمهی «زیادهخواه» در زبان انگلیسی به greedy یا در برخی بافتها avaricious ترجمه میشود.
این واژه به فردی اشاره دارد که خواهان بیش از حد چیزی است، خواه ثروت باشد، خواه قدرت یا حتی توجه و محبت دیگران. در ادبیات و زبان روزمره، زیادهخواهی همواره بار معنایی منفی داشته و به نوعی نشانهی نارضایتی دائمی و میل سیریناپذیر دانسته میشود. از دیدگاه روانشناسی اجتماعی، زیادهخواهی رفتاری است که معمولاً ریشه در عدم رضایت درونی یا احساس کمبود دارد و فرد را وامیدارد تا بدون در نظر گرفتن حد و مرز، همواره بیشتر از آنچه نیاز دارد، طلب کند.
اگر بخواهیم زیادهخواهی را از منظر فردی بررسی کنیم، چنین گرایشی میتواند منجر به ناآرامی درونی شود. فرد زیادهخواه هرگز به دستاوردهای خود قانع نیست و همین امر او را در چرخهای بیپایان از تلاشهای پرتنش و گاه ناسالم قرار میدهد. برای مثال، ممکن است کسی که زیادهخواه است با وجود داشتن موقعیت شغلی مطلوب، باز هم همواره به دنبال جایگاهی بالاتر باشد، بدون آنکه از موقعیت فعلی خود لذت ببرد. این نارضایتی دائمی به مرور سلامت روانی و جسمی فرد را نیز تحت تأثیر قرار میدهد، چرا که او همیشه در حال مقایسهی خود با دیگران است و احساس میکند به اندازهی کافی ندارد.
در سطح اجتماعی، زیادهخواهی میتواند پیامدهای گستردهتری ایجاد کند. چنین رفتاری در روابط انسانی اغلب باعث تنش، رقابت ناسالم و حتی بیاعتمادی میشود. فرد زیادهخواه ممکن است در تعامل با دوستان یا همکاران خود به جای توجه به تعادل و انصاف، همواره به فکر کسب منفعت بیشتر باشد. این روحیه به تدریج موجب فرسایش روابط انسانی و کاهش همبستگی اجتماعی میشود. در محیطهای کاری، زیادهخواهی میتواند منجر به رقابتهای ناسالم شود که نه تنها بهرهوری را کاهش میدهد بلکه فضایی پرتنش و ناسالم را ایجاد میکند.
از سوی دیگر، در فرهنگها و آثار ادبی مختلف، زیادهخواهی به عنوان یک ضعف اخلاقی به تصویر کشیده شده است. بسیاری از داستانهای کلاسیک و حتی ضربالمثلهای عامیانه، زیادهخواهی را عاملی برای سقوط و نابودی شخصیتها معرفی میکنند. مثلاً در حکایات قدیمی، فردی که زیادهخواهی میکند، در نهایت به دلیل همین میل سیریناپذیرش به مشکل بزرگی دچار میشود و آنچه را که پیشتر داشته نیز از دست میدهد. این تصویرسازیها در واقع نوعی هشدار به مخاطب است تا به ارزش قناعت و میانهروی توجه کند.
با این حال، باید میان زیادهخواهی و جاهطلبی سالم تفاوت قائل شد. جاهطلبی میتواند محرکی مثبت برای پیشرفت فردی باشد، در حالیکه زیادهخواهی بیشتر به میل افراطی و ناعادلانه برای به دست آوردن بیش از حد اشاره دارد. زیادهخواه نه تنها به نیازهای واقعی خود توجهی ندارد بلکه خواستههای او از مرز نیاز فراتر میرود و به نوعی جنبهی خودخواهانه به خود میگیرد. این تمایز نشان میدهد که هر میل به «بیشتر خواستن» الزاماً منفی نیست، بلکه زمانی مشکلزا میشود که فرد نتواند میان نیاز واقعی و حرص بیپایان تفاوت بگذارد.
از آنجا که فستدیکشنری به عنوان مرجعی معتبر توسط دانشگاهها و دانشجویان استفاده میشود، برای رفرنس به این صفحه میتوانید از روشهای ارجاع زیر استفاده کنید.
شیوهی رفرنسدهی:
معنی لغت «زیادهخواه» در فستدیکشنری. مشاهده در تاریخ ۱۳ مهر ۱۴۰۴، از https://fastdic.com/word/زیادهخواه