Stalker

کلمه‌ی stalker در زبان انگلیسی به شخصی اطلاق می‌شود که به‌صورت مداوم، پنهانی و گاه بیمارگونه، فرد دیگری را دنبال کرده یا تحت نظر می‌گیرد؛ معمولاً بدون رضایت آن فرد و با نیت‌های آزاردهنده یا مزاحم. این رفتار می‌تواند جنبه‌های مختلفی داشته باشد، از تعقیب فیزیکی گرفته تا پایش آنلاین و ارسال پیام‌های وسواسی. معادل فارسی رایج برای این واژه «تعقیب‌کننده» یا «مزاحم بیمارگونه» است، هرچند در مکالمات روزمره گاهی به‌صورت «استاکر» نیز وارد زبان فارسی شده است.

رفتار استاکرانه در بسیاری از کشورها جرم محسوب می‌شود و قوانین مشخصی برای مقابله با آن وجود دارد، زیرا این نوع تعقیب نه‌تنها مرزهای حریم خصوصی را زیر پا می‌گذارد، بلکه می‌تواند آثار روانی جدی بر فرد قربانی برجای بگذارد. استاکرها معمولاً انگیزه‌های مختلفی دارند: بعضی‌ها عاشقانه یا وسواس‌گونه جذب یک نفر می‌شوند و نمی‌توانند مرزهای منطقی را رعایت کنند، بعضی‌ها از سر خشم، حسادت یا میل به کنترل دست به چنین رفتارهایی می‌زنند. در هر دو صورت، این رفتار تهدیدی جدی برای احساس امنیت و آسایش روانی فرد مقابل است.

در دنیای امروز، مفهوم استاکر فقط به تعقیب فیزیکی محدود نمی‌شود. با گسترش شبکه‌های اجتماعی و دسترسی گسترده به اطلاعات شخصی افراد، نوعی از این رفتار با عنوان cyberstalking یا تعقیب دیجیتال رواج یافته است. در این حالت، استاکر بدون اجازه، به‌طور پیوسته پروفایل‌های شبکه‌های اجتماعی، موقعیت مکانی، پست‌ها و پیام‌های قربانی را دنبال می‌کند، گاهی کامنت می‌گذارد، پیام‌های ناشناس می‌فرستد یا حتی اطلاعات خصوصی فرد را افشا می‌کند. این رفتارها نیز می‌توانند فشار روانی شدیدی وارد کنند و امنیت سایبری افراد را به خطر بیندازند.

استاکر در ادبیات و سینما نیز جایگاه خاصی دارد. شخصیت‌های استاکرگونه در فیلم‌های روان‌شناختی، ترسناک یا جنایی، معمولاً افرادی منزوی، دچار وسواس یا با گذشته‌ای آسیب‌دیده‌اند که نمی‌توانند مرز میان واقعیت و خیال را به‌درستی تشخیص دهند. این شخصیت‌ها، با دنبال کردن کسی که دوستش دارند یا از او متنفرند، خود را درگیر رابطه‌ای یک‌طرفه و مخرب می‌کنند.

پدیده‌ی استاکینگ را باید جدی گرفت، چه در دنیای واقعی و چه در فضای مجازی. این نوع رفتار نشانه‌ای از نقض حریم شخصی و نبود سلامت روان در فرد مزاحم است، و قربانیان آن باید احساس کنند که می‌توانند با مراجعه به قانون یا منابع حمایتی، امنیت خود را بازیابند. آگاهی‌رسانی، مرزبندی روشن در روابط، و آموزش رفتارهای سالم اجتماعی از جمله راه‌های مقابله با این پدیده هستند.