سماع به انگلیسی

کلمه‌ی «سماع» در زبان انگلیسی به Sama ترجمه می‌شود، که معمولاً به صورت نوشتار آوایی به کار می‌رود، زیرا واژه‌ای خاص با بار فرهنگی و عرفانی سنگین است و معادل دقیق و کاملی در انگلیسی ندارد. در برخی متون، بسته به بافت، ممکن است به صورت‌هایی مانند spiritual dance، whirling ceremony یا Sufi ritual dance نیز توصیف شود.

سماع یکی از عمیق‌ترین و نمادین‌ترین آیین‌های عرفانی در فرهنگ اسلامی، به‌ویژه در سنت تصوف است. این آیین عرفانی، شکلی از رقص و ذکر است که هدف آن اتصال روح با ذات الهی و تجربه‌ی یگانگی با خداوند از طریق موسیقی، حرکت و ذکر است. سماع نه صرفاً یک «رقص» بلکه نوعی مراقبه‌ی پویا، زبان بدن برای دعا و سفری روحانی به درون است. این آیین، به‌ویژه در طریقت مولویه (منسوب به مولانا جلال‌الدین بلخی) جایگاه ویژه‌ای دارد.

در اجرای سماع، درویشان یا سماع‌گران با لباس‌های مخصوص—که شامل دامن‌های بلند، چرخان و کلاه مخروطی‌شکل (که نمادی از سنگ‌قبر نفس است)—وارد حالتی از چرخش مداوم می‌شوند. این چرخش نماد حرکت کیهانی، طواف هستی و تقلید از گردش سیارات و ستارگان به دور مرکز هستی است. در عین حال، این حرکت مداوم نمایانگر تسلیم در برابر اراده‌ی الهی و رهاشدن از خویشتنِ نفسانی به سوی فناء در ذات مطلق است.

در سنت مولوی، سماع به‌عنوان راهی برای زدودن خودخواهی و انانیت دیده می‌شود؛ زیرا برای رسیدن به حق، باید از نفس گذشت. موسیقی عرفانی، نی، دف و اشعار مولانا در جریان سماع نقش کلیدی دارند و باعث می‌شوند که سالک به حالت «حال» برسد—حالتی فراتر از زمان و مکان که تنها در قلب و جان تجربه می‌شود. این فضا، بستر تجربه‌ی عشق الهی و حضور بی‌واسطه‌ی خداوند است.

از منظر هنری و زیبایی‌شناسی، سماع ترکیبی از موسیقی، شعر، حرکت و سکوت است؛ هنر تمام‌عیاری که جسم و جان را درگیر می‌کند. در عین حال، نوعی ساختار دقیق در آن وجود دارد؛ ترتیب حرکات، نقش‌ها، وقفه‌ها و نواها همگی از پیش تعیین‌شده‌اند و معنای خاصی دارند. در واقع، سماع آیینی است که ظاهر آن آرام و زیباست، اما در درون، جریانی شدید از عرفان، آگاهی و تحول روحی نهفته است.

سماع در بسیاری از نقاط جهان به‌عنوان نمادی از صلح، معنویت و تعالی معرفی شده است. اجراهای عمومی این آیین در کشورهایی چون ترکیه، ایران، بوسنی و حتی در مجامع بین‌المللی فرهنگی، مخاطبان زیادی را به خود جلب می‌کنند. با این حال، برای اهل دل و سلوک، سماع فراتر از یک نمایش است؛ بلکه شیوه‌ای است برای سیر و سلوک، برای شنیدن ندای حق، و برای بازگشت از من به او.